قلعه پالنگان در نزدیکی روستایی به همین نام از توابع شهرستان کامیاران در استان کردستان قرار دارد .

این قلعه در فاصله ۸۰۰ متری جنوب شرقی روستای پالنگان در دره تنگیور و در محل چشمه‌های پرآب قرار دارد که آثار و بقایای اتاق‌ها، آتشکده‌ها و پل‌های قدیمی آن نمایان است.

آثار و یادمان‌های به دست آمده از این قلعه نشان می‌دهد که قدمت تاریخی پالنگان به دوران‌های کهن می‌رسد. این آثار شامل یک لنگه دروازه از یک تخته سنگ بزرگ و پل‌های ساخته شده روی رودخانه است که هنوز به جای مانده‌اند.

وجود قلعه پالنگان قبل از حکمرانی اردلان‌ها و حتی امرای کلهر مسلم است. اما از چگونگی و تاریخ ساخت آن اطلاعی در دست نیست.

بدون شک به دلیل موقعیت استراتژیکی این قلعه، از خیلی قرن‌ها پیش از قلاع مهم و غیرقابل دسترس بوده است. در دوران حکومت اردلان‌ها بر کردستان چند قلعه موجود بوده است که این قلعه ها در فصلی خاص مورد استفاده حکام وقت قرار گرفته اند.

قلعه زلم برای زمستان، قلعه مریوان برای پائیز، قلعه حسن آباد در تابستان و قلعه پالنگان در بهار میهماندار حکومتیان بوده‌اند.

بدین ترتیب قلعه پالنگان که از زمان خسروخان اردلان در ۵۹۴ هجری شمسی به تصرف خاندان اردلان درآمد و در سال ۱۰۶۶ هجری شمسی پس از حدود ۴۷۲ سال میهمانداری حکام اردلان ویران می‌شود.

 

قلعه پالنگان"پالنان" پلنگان

این قلعه در یك كیلو متری روستای پالنگان در باغ شیخ عمر قرار گرفته است و حدود نود درصد از ساختمان قلعه تخریب شده است اما آثاری از آتشكده ها و پل های قدیمی هنوز پا بر جا هستند

قدمت این قلعه با توجه به آثاری كه تا كنون به دست آمده است به دوران مادها وقبل از آن بر می گردد-قلعه پالنگان در دوران نو سنگی ساخته شده است و در زمان حكومت مادها به استحكام آن افزوده شده.بخصوص در زمان حكمرانی"هووخشتر"كه علاوه بر قلعه پالنگان هفت قلعه مهم دیگر  زیر مجموعه این قلعه مهم و استراتژیك بوده است

تا قبل از حكومت مادها حكومت های دیگری در دشتهای كامیاران و هورامانات به صورت پراكنده حكمرانی كرده اند-قبل از آنكه "دیاكو" توسط شورای مادها به عنوان حاكم انتخاب شود هر ساله" آشوریان"به این مناطق هجوم می آوردند و هر چه سر راه آنها بود از بین می بردند و تخریب می كردندو هر چیز قیمتی و با ارزش را به عنوان غنیمت با خود می بردند با تشكیل حكومت مادها وقدرت گرفتن آن ها  و تشكیل حكومتی متمركز و قوی  به قلعه ها رونق بسیاری داده شد وآن ها را مستحكمتر و اصولی تر بنیان نهادند-یكی از این قلعه های استراتژیك و مهم قلعه پالنگان بود –طبق اسناد به دست آمده بیشترین حملات مادها به سلسله آشوریان برای به دست گرفتن قلعه های مهم آشوریان در" بابل" آشور" و "نینوا"از همین قلعه"قلعه پالنگان" ساماندهی می شد

سند تاریخی دیگری در باره ی این قلعه" پالنگان"به قبل از اسلام مربوط می شود به دوران حمله اسكندر به ایران- طبق همین اسناد اسكندرو لشكر یانش در در دو مكان زمین گیر شدند وبا مقاومتهای سر سختانه مواجه شدند یكی از این مكانها در نزدیكی شهر "هه  ولیر"

و دیگری نیز در دشت"تنگی بر"كه زیر مجموعه قلعه پالنگان بود- پنج كیلو متری قلعه پالنگان رخ داده است چنانچه همكنون نیز اهالی روستای تنگی برو یوزیدر این دشت را با نام دشت اسكندر می شناسند

منبع:تحفه ناصری       نور الانوار